سخاوت امام حسن (علیه السلام) – درسی از نحوه ایثار

در روزگاری که ارزش‌های نیک، آرایه جان مردمان بود، نگین درخشان خلقت، امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، نه تنها وارث حکمت پیامبر (صلّی ‌الله ‌علیه‌ و آله) بود، که میراث‌دار بزرگواری و بخشش وی نیز به شمار می‌رفت. گویند بارها تمامی دارایی خویش را به نیازمندان بخشید و تنها بر روزیِ بی‌پایان آفریدگارش توکل کرد.

روزی از روزها، مرد نیازمندی به مجلسی پای نهاد که امام (علیه السلام) در میان جمعی از یاران خویش نشسته بودند. مرد با چشمانی معصوم و دلی شکسته، کمک خواست.

امام پیش از آن که پاسخی دهد، به حاضران روی کرد و پرسید: «به گمان شما، برترین کارها در این دنیای فانی چیست؟»

هر کس از نگاه خویش پاسخی داد: یکی نماز را گفت، دیگری جهاد را. اما امام با تبسمی آمیخته به مهر، فرمود: «برترین کار، شاد کردن دل مؤمن است».

سپس برخاست. کمی بعد بازگشت، در حالی که کیسه‌ای سنگین از سکه‌ به همراه داشت. آن را با دستان مبارک خود در کف دستان پینه‌بسته آن نیازمند نهاد و فرمود: «این را بپذیر و مرا ببخش؛ چه آنچه می‌دهم، در برابر مقام و شرافت تو، ناچیز است».

مرد فقیر، از این همه بزرگواری و احترام، چشمانش نمناک شد و با دل شکسته، برای امام دعای خیر کرد.

بار دیگر از ایشان پرسیدند: «چرا این‌گونه بی‌منت می‌بخشید؟» فرمودند: «من از پروردگارم شرم دارم که سائلی را ناامید بازگردانم؛ چرا که من نیز همیشه سائلی بر درگاه اویم».

اما سخاوت امام حسن (علیه السلام)، تنها به مال و دارایی محدود نبود. روزی دشمنی کینه‌توز، به ناسزاگویی و دشنام به امام پرداخت. یاران خشمگین شدند، اما امام با نگاهی آرام، مانع شدند. سپس با بزرگواری تمام، او را به سفره خویش دعوت کردند و با گرمی از او پذیرایی نمودند.

آن مرد، که خود را برای هر پاسخی آماده کرده بود، جز نرمی و محبت ندید. شرمنده و متحول شد و از آن پس، چنان دگرگون گشت که تا پایان عمر، از پیروان وفادار امام باقی ماند.

این حکایت‌ها، تنها قصه‌های تاریخی نیستند؛ بلکه درس‌هایی زنده هستند که به ما می‌آموزند: رهبری حقیقی، تنها در اداره جامعه و سیاست نیست، بلکه در تجسم زنده رحمت، صبر و بخشش است. دست بخشنده امام حسن (علیه السلام) به ما فرامی‌خواند که سخاوت را نه یک عملِ گذرا، که هنر زندگی کردن بدانیم؛ هنری که ریشه در عزت نفس و توکل به خدا دارد.