تقوای واقعی در عمل دیده می‌شود، نه در زبان: بزرگداشت آیت‌الله بهجت با درس‌هایی از امام علی (ع)

مقدمه

در ۲۲ جمادی‌الاول، یاد و خاطره‌ی درگذشت مرحوم آیت‌الله العظمی بهجت (رحمه‌الله علیه) را گرامی می‌داریم؛ یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های تقوا و ورع در زمانه ما. زندگی ایشان، تجسّم زنده‌ی ایمان بود که در اعمال فروتنانه و منضبط نمایان شد. در گرامیداشت یاد ایشان، به حدیثی از امام علی (ع) توجه می‌کنیم که جوهره‌ی تقوای واقعی را نشان می‌دهد:

الإمام علي (ع): وَرَعُ الْمُؤْمِنِ يَظهَرُ في عَمَلِهِ، وَرَعُ الْمُنافِقِ لا يَظهَرُ إلاّ عَلى لِسانِهِ (عیون الحکم والمواعظ، ص 504)

ورع و تقوای مؤمن در اعمالش آشکار است، و ورع منافق تنها بر زبان او ظاهر می‌شود.

پیام‌های تربیتی حدیث برای نوجوانان و جوانان

1. گول کلام دیگران را نخورید

همه کسانی که به زیبایی از دین سخن می‌گویند، مطابق آن عمل نمی‌کنند. پیش از اعتماد یا پیروی از کسی، ظاهر را کنار بگذارید و اعمال او را مشاهده کنید.

چالش عملی: به یک نفر که تحسینش می‌کنید فکر کنید؛ صادقانه بررسی کنید که آیا الهام‌بخش بودن او برای شما به خاطر سخنانش است یا اعمالش؟ الگوهای شما باید کسانی باشند که ایمانشان در کارهایشان نمایان است، نه تنها در گفتارشان.

2. از دوستانی که فقط در ظاهر دیندار هستند دوری کنید

از دوستی نزدیک با کسانی که اعمالشان- مانند غیبت، تهمت یا ظلم – با گفتار دینی شان تضاد دارد، پرهیز کنید. رفاقت واقعی باید شما را به خدا نزدیک کند، نه دور.

چالش عملی: این هفته به جمع دوستان خود نگاه کنید. چه کسی واقعاً شما را در رشد خوبی‌ها همراهی می‌کند و چه کسی شما را به سوی غیبت یا رفتار نادرست می‌کشاند؟ با اولی پیوند خود را تقویت و از دومی به آرامی فاصله بگیرید.

3. ایمان خود را در عمل نشان دهید

باور واقعی در رفتار انسان نمایان می‌شود، نه در شعارها یا پست‌های مجازی.

چالش عملی: این هفته، علاوه بر اشتراک‌گذاری یک جمله مذهبی در شبکه های اجتماعی، یک عمل نیک و پنهانی انجام دهید که کسی از آن خبر نداشته باشد.

4. در خانه و اجتماع یکسان باشید

یک مؤمن زمانی قابل اعتماد است که علاوه بر تطبیق زبان و عملش، رفتارش در خانه، مدرسه و فضای آنلاین یکسان باشد.

چالش عملی: هر روز از خود بپرسید: «آیا امروز رفتار من با باورهای دینی و کلامم، سازگار بود یا نه؟»

5. کمتر حرف بزنید، بیشتر عمل کنید

بجای اینکه درباره باورهای مذهبی تان فقط حرف بزنید، سعی کنید آنها را عمل کنید. دو صد گفته چو نیم کردار نیست.

چالش عملی: قبل از نصیحت دیگران، مطمئن شوید که خودتان بر اساس آن نصیحت عمل می‌کنید.

6. واقعی باشید، نه صرفاً ظاهری

فرهنگ مدرن ظاهر را ارزش می‌داند، اسلام درستی و صحّت اعمال را. سعی کنید خدا را خوشنود کنید، نه مردم  را. رضایت خدا در یکپارچه کردن گفتار، قلب و عمل است.

چالش عملی: یک عمل عبادتی یا خیریه به‌صورت خصوصی انجام دهید، بدون اینکه کسی از آن مطلع شود.

پیام‌های تربیتی حدیث برای والدین

• آموزش تشخیص درست

به فرزندان خود بیاموزید که به اعمال افراد نگاه کنند، نه صرفاً به سخنانشان. بسیاری با زبان دینی سخن می‌گویند اما برخلاف آن عمل می‌کنند. شخصیت واقعی از طریق اعمال مستمر و صادقانه سنجیده می‌شود.

چالش عملی: این هفته با فرزندان خود یک مثال از کسی که اعمالش نشان‌دهنده ایمان واقعی بود و یک مثال دیگر که گفتارش با عملش همخوانی نداشت، بررسی کنید.

• دین را با عمل آموزش دهید

ایمان فرزندان خود را نه تنها با کلام، بلکه با رفتار روزمره خود پرورش دهید. وقتی آن‌ها صداقت، تواضع و مهربانی شما را ببینند، اعمال شما قدرتمندترین درس دین برای آنها خواهد بود.

چالش عملی: یک ارزش اسلامی مانند صداقت یا سخاوت را انتخاب و این هفته عمداً در حضور فرزندان خود آن را نشان دهید، بدون نیاز به گفتن چیزی.

• گفتار و عمل تان را هماهنگ کنید

وقتی والدین درباره فضیلت سخن می‌گویند اما برخلاف آن عمل می‌کنند، فرزندان احترام خود را نسبت به دین از دست می‌دهند.

چالش عملی: هفته‌ای یکبار مرور کنید: «آیا ارزش‌هایی که از خانواده‌ام می‌خواهم، خودم نیز رعایت می‌کنم؟»

پیام‌های تربیتی حدیث برای امامان جمعه و روحانیون

• به تعالیمی که به دیگران می دهید عمل کنید

عمل و زندگی شما باید قدرتمندترین خطبه شما باشد. تنها در این صورت است که شما قطب نمای جامعه به سمت دین خواهید بود.

چالش عملی: یکی از خطبه هایتان را انتخاب و ببینید خودتان چه اندازه به آن پایبند هستید.

• قدرت صداقت را آموزش دهید

به جامعه خود تأکید کنید که صداقت – به معنای هماهنگی میان گفتار، باور و عمل – مصداق ایمان واقعی است.

چالش عملی: در خطبه یا کلاس بعدی، یک داستان تاریخی یا معاصر واقعی درباره عواقب نداشتن صداقت بیان کنید و به شنوندگان کمک کنید تا میزان تطابق بین قلب و گفتار و عمل شان را بررسی کنند.