جست‌وجوی عزّت در پرتو خداوند، نه قدرت: نگاهی اسلامی به نهضت تنباکو

مقدمه

در نخستین روز از ماه جمادی‌الاول، مسلمانان یاد قیام تاریخی «تحریم تنباکو» را گرامی می‌دارند؛ زمانی که میرزای بزرگ، آیت‌الله العظمی میرزا حسن شیرازی با صدور فتوای تحریم استعمال تنباکو، در برابر سلطه بیگانگان بر تجارت ایران ایستاد. این اقدام شجاعانه صرفاً حرکتی سیاسی نبود، بلکه دفاعی بود از عزت، استقلال، و کرامت امت اسلامی.

به همین مناسبت، در این شماره از مجله، به یکی از فرازهای عمیق دعای امام زین‌العابدین (ع) می‌پردازیم که به مؤمنان یادآور می‌شود عزت و قدرت حقیقی نه از تکیه بر قدرت‌های دنیوی، بلکه از اعتماد کامل به خداوند سرچشمه می‌گیرد.

امام سجاد (ع): فَكَمْ قَدْ رَأَيْتُ – يَا إِلَهِي – مِنْ أُنَاسٍ طَلَبُوا اَلْعِزَّ بِغَيْرِكَ فَذَلُّوا، وَ رَامُوا اَلثَّرْوَةَ مِنْ سِوَاكَ فَافْتَقَرُوا، وَ حَاوَلُوا الاِرْتِفَاعَ فَاتَّضَعُوا

امام سجاد (ع): «چه بسیار، ای خدای من، مردمانی را دیده‌ام که عزت را از غیر تو طلب کردند و خوار شدند؛ ثروت را از جز تو خواستند و فقیر گشتند؛ و خواستند برتر شوند، اما پست و کوچک شدند» (صحیفه سجادیه، ج ۱، ص ۱۳۴).

پیام‌های تربیتی حدیث برای نوجوانان و جوانان

• فقط برای خدا کار کن

عزت واقعی در بندگی خالصانه خداست، نه در جلب رضایت مردم. نیت پاک، به عمل ارزش جاودان می‌دهد.

تمرین عملی: پیش از شروع هر کار این هفته، از خود بپرس: «آیا این کار را برای رضای خدا انجام می‌دهم یا برای تحسین دیگران؟»

• خدا را سرچشمه‌ی همه خیرها بدان

مردم فقط واسطه‌اند؛ بخشنده‌ی حقیقی همیشه خداست. این باور آرامش می‌آورد و مانع ناامیدی می‌شود.

تمرین عملی: هرگاه از کسی تشکر می‌کنی، در دل بگو: «الحمدلله که او را وسیله‌ی نیکی قرار داد.»

• هر عملی را با رضای خدا بسنج

مؤمن درستی هر سخن و رفتارش را با معیار رضایت الهی می‌سنجد. این آگاهی، او را از گناه دور و در ایمانش استوار می‌سازد.

تمرین عملی: هر شب از خود بپرس: «کدام کارهایم امروز مرا به خدا نزدیک‌تر یا دورتر کرد؟»

• نیت الهی به زندگی عادی معنا می‌دهد

هر کار ساده‌ای با نیت الهی می‌تواند نوعی از عبادت خداوند باشد.

تمرین عملی: پیش از انجام هر کار روزمره (مثلاً مطالعه یا کمک در خانه) نیت کن: «این کار را برای خدا انجام می‌دهم.»

• قدرت حقیقی در ایمان است

اعتماد به خدا نیرویی درونی به انسانها می‌بخشد که هیچ تأیید دنیوی جای آن را نمی‌گیرد.

تمرین عملی: در برابر فشار همسالان، به خود یادآوری کن که ارزش تو در نگاه خداست، نه در نظر مردم.

پیام‌های تربیتی حدیث برای والدین

• با نیت الهی زندگی کنید و بگذارید فرزندان این را ببینند

فرزندان بیش از گفتار، از رفتار می‌آموزند. وقتی ببینند کاری را تنها برای رضای خدا انجام می‌دهید، اخلاص را از شما می‌آموزند.

تمرین عملی: روزی یک بار نیت خود را با صدای بلند بگو (مثلاً: «این کار را برای رضای خدا انجام می‌دهم») تا فرزندانتان ایمان را در عمل ببینند.

• در سختی‌ها آرام و متکی به خدا باشید

در روزهای دشوار، صبر و توکل شما بهترین درس زندگی برای فرزندانتان است.

تمرین عملی: هنگام بروز مشکل خانوادگی، با صدای بلند دعا یا ذکری بخوانید و برای فرزندان توضیح دهید که کمک خواستن از خدا آرامش می‌آورد.

پیام‌های تربیتی حدیث برای امامان جمعه و روحانیون

• پیوند حدیث با آیات قرآن درباره نیت الهی

قرآن ارزش هر عمل را در نیت آن می‌داند: قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ. «بگو: در حقیقت، نماز و عبادت و زندگی و مرگ من همه برای خدا، پروردگار جهانیان است.» (انعام، ۱۶۲)

تمرین عملی: بخشی از خطبه بعدی خود را به تأثیر نیت در ارزش اعمال اختصاص دهید.

• از داستان‌ها برای نشان دادن قدرت نیت استفاده کنید

با بیان نمونه‌های واقعی یا تاریخی، مفهوم اخلاص را برای مخاطبان تان ملموس سازید.

تمرین عملی: هر هفته داستانی از فردی با نیت خالص (یا نیت نادرست) و تأثیر آن بر نتیجه عملش بیان کنید.

• جامعه را به بازنگری در نیت‌ها فراخوانید

به مخاطبان تان یادآور شوید که حتی اعمال دینی بدون نیت خالص، ارزش خود را از دست می‌دهند.

تمرین عملی: پس از یکی از خطبه های نماز جمعه، زمانی کوتاه برای تفکر خاموش اختصاص دهید تا نمازگزاران نیت خود را در برابر خدا تازه کنند.