با دیگران همان‌گونه رفتار کنید که دوست دارید با شما رفتار شود

مقدمه

۲۸ صفر سالروز شهادت حضرت امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) است. در این مناسبت، به یکی از آموزه‌های جاودان ایشان می‌پردازیم؛ اصلی که اگر به‌طور مداوم در زندگی به کار گرفته شود، می‌تواند روابط ما را متحول کند: با دیگران همان‌گونه رفتار کنیم که دوست داریم با ما رفتار شود.

امام حسن (علیه‌السلام): صَاحِبِ اَلنَّاسَ مِثْلَ مَا تُحِبُّ أَنْ يُصَاحِبُوكَ بِهِ

«با مردم همان‌گونه معاشرت کن که دوست داری با تو معاشرت کنند.» (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۶)

پیام‌های تربیتی حدیث برای نوجوانان و جوانان

• انصاف، تعریف انسانیت است

با دیگران همان‌طور رفتار کردن که انتظار داریم با ما رفتار کنند، معنای واقعی انصاف است و انصاف اساس انسانیت است.

چالش: در برخورد بعدی با دوستان یا همکلاسی‌هایت، آگاهانه گزینه منصفانه را انتخاب کن، حتی اگر کمتر به نفع تو باشد.

• استفاده از فرمول جایگزینی

برای رعایت انصاف، خود را در جای طرف مقابل – چه والدین، چه دوستان، چه معلم – تصور کن و طوری تصمیم بگیر که اگر جای او بودی از آن راضی بودی.

چالش: قبل از گرفتن یک تصمیم امروز، مکث کن و از خودت بپرس: «اگر جای او بودم، این تصمیم را می‌پسندیدم؟»

• دوری از عصبانیت و خودخواهی

عصبانیت و خودخواهی دو دلیل رایج برای عمل نکردن به این دستور هستند؛ برای حفظ انصاف، از هر دو دوری کن.

چالش: وقتی احساس ناراحتی یا عصبانیت کردی، هیچ تصمیمی نگیر و تصمیمت را به تعویق بینداز.

پیام‌های تربیتی حدیث برای والدین

• پرورش فرزندان منصف

تربیت فرزندان منصف و عادل، یکی از مسئولیت‌های اصلی والدین است.

چالش: این هفته، یک موقعیت را که فرزندت نیاز به راهنمایی در انصاف دارد پیدا کن و به جای صرفاً تذکر، او را آموزش بده.

• رفتار با فرزند همان‌طور که آرزو داشتی با تو رفتار شود

با فرزندانت همان‌طور رفتار کن که آرزو داشتی والدینت با تو رفتار کنند؛ با انصاف، درک و کرامت.

چالش: یک خاطره از کودکی که در آن احساس کردی درک نشده‌ای به یاد بیاور و در مواجهه مشابه با فرزندت، متفاوت عمل کن.

• آموزش انصاف با عمل

به طور مداوم این حدیث را در برخورد با دیگران عملی کن تا فرزندانت به ‌طور طبیعی آن را از رفتار تو یاد بگیرند.

چالش: یک نمونه اخیر از رفتار منصفانه‌ات را برای فرزندانت تعریف کن، حتی اگر انجامش سخت بوده، و توضیح بده چرا آن مسیر را انتخاب کردی.

پیام‌های تربیتی حدیث برای امامان جماعت و روحانیون

• تبیین مفهوم انصاف

تعریف روشن انصاف و روش‌های عملی رعایت آن در گفتار و رفتار را برای مردم بیان کنید؛ چرا که بسیاری برداشت درستی از این ارزش بنیادین و سایر ارزشهای بنیادین اخلاقی ندارند.

چالش: در خطبه یا جلسه بعدی، بخشی را به تعریف انصاف اختصاص دهید و سه مثال روزمره و قابل فهم برای آن ذکر کنید.

• تأکید بر رفتار دینی

به مخاطبان نشان دهید که رفتار اسلامی واقعی، مهم‌تر از صرفاً ظاهر یا بیان دینی است.

چالش: یک داستان واقعی بیان کنید که در آن چگونه وقتی فردی با ظاهر مذهبی، رفتار مذهبی را رعایت نکرده است، به خود و دیگران ضربه زده است.

• بیان نمونه عملی معصومین و رهبران دینی

نشان دهید که اهل بیت (ع) و رهبران صالح، این حدیث را در عمل و در موقعیت‌های واقعی زندگی اجرا می‌کردند، و آن را به شرایط امروز مرتبط کنید.

چالش: یک واقعه تاریخی از زندگی یکی از امامان معصوم انتخاب کنید که در آن انصاف رعایت شده، و توضیح دهید چگونه می‌توان آن را در زندگی امروز به کار بست.