رکوع

1- در هر رکعت بعد از قرائت باید رکوع کرد؛ یعنی به اندازه‌ای خم شد که بتوان دست را بر زانو گذاشت و اگر سر انگشتها هم به زانو برسد، کافی است.

2- احتیاط واجب آن اســت که در حال رکوع، دستها بر زانو گذاشته شود.

آیت الله سیستانی: در هر رکعت بعد از قرائت باید به‌اندازه‌ای خم شود که بتواند سر همه انگشت‌هایش را ـ از جمله انگشت شَست ـ به زانو بگذارد.

آیت الله مکارم شیرازی: در هر ركعت بعد از قرائت، يك ركوع واجب است، يعنى به اندازه اى خم شود كه اگر بخواهد كف دستها را به زانو بگذارد بتواند، بلكه احتياط واجب آن است كه كف دستها را بر زانو بگذارد.

3- رکوع، از واجبات رکنی است که زیاد و کم شدن عمدی یا سهوی آن، نماز را باطل می کند. بنابر این اگر بعد از رســیدن به حــد رکوع و آرام گرفتن بدن، سر بردارد و بار دیگر به قصد رکوع خم شود و یا رکوع را فراموش کند و در سجده دوم یا بعد از آن متوجه شود نمازش باطل است.

4- زیــاد شــدن رکــوع به جهــت متابعــت از امــام (بــا شــرایطی که در بحث نماز جماعت خواهد آمد) موجب بطلان نماز نیســت. همچنین اگر در نماز مستحبی سهوا رکوع اضافه شود نماز صحیح است.

5- خــم شــدن باید بــه قصد رکــوع باشــد، بنابرایــن اگر به قصــد کار دیگری مانند برداشــتن چیزی خم شود، نمی تواند آن را رکوع حساب کند، بلکه باید بایستد و دوباره برای رکوع خم شود و به سبب این عمل، رکن زیاد نشده و نماز باطل نمی شود.

6- کسی که نمی تواند برای رکوع خم شــود، اگر بتواند با تکیه بر چیزی خم شود، باید به همین صورت، رکوع کند و اگر با تکيه کردن هم نمی تواند رکوع کند، باید به هر مقداری که می تواند، خم شــود و در این دو صورت نباید رکوع را در حال نشسته انجام دهد؛ هر چند که به صورت نشسته بتواند به اندازه‌ی رکوع خم شود. اما اگر اصلا نمی تواند از حال ایستاده برای رکوع خم شود، باید رکوع را نشســته انجام دهد و احتياط مستحب آن است که نماز ديگری بخواند و رکوع آن را در حال ایستاده با اشاره انجام دهد و اگر نمی تواند رکوع را حتّیّ به صورت نشســته به جا آورد، بايد در حال ايســتاده با اشاره‌ی سر، رکوع کند و اگر نمی تواند با ســر اشاره کند، باید برای رکوع کردن، چشمانش را بسته و برای سر برداشتن از رکوع، آن ها را باز کند.

آیت الله سیستانی: هرگاه نتواند به‌اندازه رکوع خم شود، باید به چیزی تکیه دهد و رکوع کند، و اگر موقعی هم که تکیه داده نتواند به طور معمول رکوع کند، باید به‌اندازه‌ای که عرفاً به آن رکوع گفته شود خم شود، و اگر به این مقدار نیز نتواند خم شود، باید برای رکوع با سر اشاره نماید.

7- کسی که در حال نشســته رکوع می کند، کافی اســت به قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد و گذاشتن دست بر زانو لازم نیست.

آیت الله سیستانی: کسی که نشسته رکوع می‏کند، باید به‌قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر است به‌قدری خم شود که صورت مقابل جای سجده برسد.

8- زیاد و کم کردن عمدی یا سهوی رکوعی که در حال نشسته یا با اشاره انجام می شود، موجب بطلان نماز است.

ذکر رکوع

1- در رکوع باید ذکر گفته شود. ذکر واجب رکوع یک بار «سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظیمِ وَ بِحَمدِهِ» یا سه بار «سُبْحانَ اللّه» است و اگر به جای آن، ذکر دیگری از قبیل «الحَمْدُ للّه» و « الله اکبر» و مانند آن (غیر از ذکر مخصوص رکوع) به همان مقدار گفته شود کافی است.

آیت الله سیستانی: بهتر آن است که در حال اختیار در رکوع سه مرتبه «سُبْحانَ الله» یا یک مرتبه «سُبْحانَ رَبّی العَظِیم وَبِحَمْدِهِ» بگوید، گرچه گفتن هر ذکری کفایت می‏کند ـ و بنا بر احتیاط واجب ـ باید به همین مقدار باشد.

آیت الله مکارم شیرازی: در ركوع واجب است ذكر بگويد، ذكر ركوع بنابر احتياط واجب سه مرتبه «سُبْحانَ اللّهِ» يا يك مرتبه «سُبْحانَ رِبِّىَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است كه بايد به عربى صحيح گفته شود و مستحبّ است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه تكرار كند.

2- در تنگی وقت یا حال اضطرار و ناچاری، گفتن یک بار «سُبْحانَ اللّه » کافی است.

3- در رکوع هنگامی که ذکر واجب را می گوید، باید بدن آرام باشد، بلکه حتّی در هنگامی که ذکرهایی را به قصد استحباب آن در رکوع می گوید، مانند تکرار «سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظیمِ وَ بِحَمدِهِ» و امثال آن، احتیاط واجب آن است که بدن را آرام نگه دارد.

آیت الله سیستانی: در حال رکوع باید بدن نمازگزار آرام باشد، و نباید بدن خود را به اختیار به‌ طوری حرکت دهد که از حال آرام بودن خارج شود حتی ـ بنا بر احتیاط ـ زمانی که مشغول به ذکر واجب نیست، و اگر عمداً این استقرار را رعایت نکند نماز ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باطل است حتی اگر ذکر را در حال استقرار اعاده کند.

4- اگر بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست یــا چپ حرکت دهــد، باید ذکری را که به خواندن آن مشــغول اســت در حال حرکت قطع کند. اما گفتن ذکر به قصد ذکر مطلق، نه به قصد ذکر نماز، در حال حرکت اشکال ندارد.