لحظه‌هایی که هنوز سخن می‌گویند: رهنمودهای اسلامی برای جهانی در حال تغییر

مقدمه

هفته پیشِ رو مجموعه‌ای غنی از مناسبت‌های دینی، تاریخی و تمدنی را در خود جای داده است. یادآوری این لحظه‌ها صرفاً بازگشت به گذشته نیست، بلکه راهی برای هدایت است؛ تا با نور ایمان، حکمت و مسئولیت اخلاقی، چالش‌های امروزمان را بهتر بشناسیم. این شماره، امامان جماعت و مدیران فرهنگی مسلمان را دعوت می‌کند تا از این مناسبت‌ها، درس‌هایی کاربردی برای جوامع امروز استخراج کنند.

۳ رجب: شهادت امام هادی (ع)

امام علی النقی الهادی (ع)، دهمین امام از اهل‌بیت (ع)، در شرایطی آکنده از فشار سیاسی و مراقبت شدید زندگی کرد، اما تا زمان شهادتشان در سال ۲۵۴ هجری قمری، مظهر پاکدامنی اخلاقی، خردمندی و اقتدار معنوی بودند.

در روزگاری که گاه «اقتدار» با «قدرت» اشتباه گرفته می‌شود، امام هادی (ع) به ما می‌آموزد که نفوذ حقیقی از تقوا و اطاعت خداوند سرچشمه می‌گیرد. ایشان فرمودند:

مَنِ اتَّقَى اللَّهَ يُتَّقَى، وَمَنْ أَطَاعَ اللَّهَ يُطَاعُ

«هر کس تقوای الهی پیشه کند، مورد احترام قرار می‌گیرد و هر کس از خدا اطاعت کند، اطاعت می‌شود.» (بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۳۶۶)

پیام برای مسلمانان امروز:

نفوذ و اثرگذاری را با تقوا و درستکاری بسازید، نه با کنترل دیگران یا سازش کردن با ناحق.

۲۵ دسامبر: کریسمس (ولادت حضرت عیسی مسیح، ع)

کریسمس یادآور ولادت حضرت عیسی (ع) است؛ پیامبر بزرگ الهی که در قرآن کریم جایگاهی والا دارد و نزد مسلمانان محترم و عزیز است. در زمانه‌ای که تنش‌های بین‌دینی افزایش یافته، احترام اسلام به حضرت عیسی (ع) می‌تواند پایه‌ای محکم برای همزیستی محترمانه و گفت‌وگوی سازنده باشد. قرآن از زبان آن حضرت نقل می‌کند که:

وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ

«و مرا هر جا که باشم مایه برکت قرار داده است.» (قرآن، ۱۹:۳۱)

پیام برای مسلمانان امروز:

در عین پایبندی به باورهای اسلامی، همزیستی محترمانه و اصولی با پیروان دیگر ادیان را تمرین کنید.

۳ رجب: درگذشت سید محمد عزالدین حسینی زنجانی (۱۴۳۴ق)

سید محمد عزالدین از عالمان معاصر دینی بود که به خاطر نگاه روشنفکرانه، اندیشه اصلاح‌گرایانه و دغدغه نسبت به وضعیت اخلاقی جامعه شناخته می‌شد. زندگی او نشان می‌دهد که جامعه امروز به عالمانی نیاز دارد که بدون گسست از ریشه‌های دینی، به پرسش‌های نو پاسخ دهند. قرآن می‌فرماید:

فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

«اگر نمی‌دانید، از آگاهان بپرسید.» (قرآن، ۱۶:۴۳)

پیام برای مسلمانان امروز:

هدایت دینی را از عالمانی بجویید که هم به دین وفادارند و هم زمانه را می‌شناسند.

۴ رجب: درگذشت شیخ اشراق (سهروردی) (۵۸۷ق)

شیخ شهاب‌الدین سهروردی، بنیان‌گذار فلسفه اشراق، عقل، معنویت و تزکیه درونی را در منظومه‌ای واحد گرد هم آورد.

در جهانی پراکنده و گسسته، میراث او یادآور این حقیقت است که عقل و معنویت در تقابل با هم نیستند. دانش حقیقی هم ذهن را روشن می‌کند و هم دل را.

پیام برای مسلمانان امروز:

دانشی را دنبال کنید که روشنی عقل، فروتنی دل و نزدیکی به خدا را به همراه داشته باشد.

۵ رجب: جنگ یرموک (۱۵ق)

یرموک نبردی سرنوشت‌ساز در تاریخ صدر اسلام بود که در آن مسلمانان با وجود تعداد کمتر، به یاری ایمان، انضباط و وحدت به پیروزی رسیدند. یرموک می‌آموزد که موفقیت تنها به عدد و امکانات مادی وابسته نیست. خداوند می‌فرماید:

كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ

«چه بسیار گروه اندکی که به اذن خدا بر گروهی بسیار غلبه کردند.» (قرآن، ۲:۲۴۹)

پیام برای مسلمانان امروز:

با نظم، همبستگی و توکل بر خدا با چالش‌ها روبه‌رو شوید، نه با ناامیدی.

۸ رجب: ولادت شیخ حر عاملی (۱۰۳۳ق)

شیخ حر عاملی از عالمان برجسته شیعه و گردآورنده کتاب ارزشمند وسائل الشیعه – یکی از مهم‌ترین منابع حدیثی فقه اسلامی – است. زندگی او بر نقش محوری دانش معتبر و حفظ سنت دینی تأکید دارد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند:

نَضَّرَ اَللَّهُ اِمْرَأً سَمِعَ مِنَّا حَدِيثاً فَحَفِظَهُ حَتَّى يُبَلِّغَهُ غَيْرَهُ

«خداوند چهره کسی را شاداب گرداند که حدیثی از ما بشنود، آن را حفظ کند و به دیگران برساند.» (منیة المرید فی أدب المفید و المستفید، ج ۱، ص ۳۷۱)

پیام برای مسلمانان امروز:

عمل دینی را بر دانش معتبر و منابع اصیل بنا کنید، نه بر شنیده‌ها و نقل‌های غیرمطمئن.

جمع‌بندی پایانی

این مناسبت‌ها به ما یادآوری می‌کنند که تاریخ اسلام، موزه‌ای از گذشته نیست، بلکه منبعی زنده برای هدایت امروز است. هنگامی که امامان جماعت و رهبران فرهنگی بتوانند این درس‌ها را به زبان مسائل معاصر ترجمه کنند، ایمان به نیرویی برای شفافیت اخلاقی، پایداری و امید در جامعه تبدیل می‌شود.