راستی، اعتماد و تحول سازنده: آموزه‌های اسلامی برای جهانی در حال تغییر

مقدمه

با ورود به هفته‌ی پیش رو (۲۳ تا ۲۹ مهر ۱۴۰۴)، بر روی زندگی شماری از اندیشمندان بزرگ اسلام و نیز فراخوان جهانی برای ریشه‌کنی فقر تأمل می‌کنیم. هر یک از این مناسبت‌ها یادآور آن است که دانش، مهربانی و عمل در قلب ایمان جای دارند.

برای امامان جماعت و رهبران فرهنگی، این روزها تنها یادبود نیستند، بلکه فرصتی برای به‌کار بستن حکمت جاودانه‌ی اسلام در واقعیت زندگی امروز به شمار می‌آیند.

۲۲ ربیع‌الثانی: سالگرد درگذشت ملا محسن فیض کاشانی (۱۰۹۱ق)

فیض کاشانی، عالم، فیلسوف و عارف نامدار، با پیوند دادن عقل و معنویت، از قرآن، حدیث و اخلاق الهام گرفت و تصویری جامع از ایمان ارائه کرد. آثار او همچون المحجة البیضاء پلی است میان دانش و تزکیه‌ی نفس.

 پیام امروز:

زندگی فیض کاشانی یادآور آن است که دانشی را بجوییم که هم عقل را پرورش دهد و هم اخلاق و دینداری را.

۲۳ ربیع‌الثانی: سالگرد درگذشت ملا احمد نراقی (۱۲۴۵ق)

فقیه و مصلح اجتماعی، صاحب آثاری چون عوائدالایام و معراج‌السعادة بود که بر مسئولیت‌های اخلاقی مؤمنان و حاکمان تأکید می‌کرد. او از نخستین کسانی بود که بر این اندیشه پای فشرد که رهبری جامعه باید بر پایه‌ی قانون الهی و عدالت استوار باشد.

 پیام امروز:

رهبری در هر سطح، امانتی الهی است، نه امتیازی برای خویش. رعایت اخلاق اسلامی، هم برای حاکمان و هم برای مردم، ضروری است.

۲۶ ربیع‌الثانی: سالگرد درگذشت آقا نجفی قوچانی (۱۳۶۳ق / ۱۹۴۴م)

سید محمدحسن حسینی (۱۲۹۵–۱۳۶۳ق)، معروف به آقا نجفی قوچانی، از دانشمندان و فقیهان برجسته‌ی قرن چهاردهم هجری بود. از مهم‌ترین آثار او سیاحت شرق و سیاحت غرب است. در سیاحت غرب، او با نگاهی خلاقانه به کیفیت عالم برزخ و سیر ارواح پس از مرگ پرداخته است.

 پیام امروز:

بیایید با تأملی ژرف در عوالم پس از مرگ، خود را از همین اکنون برای آن مراحل گریزناپذیر وجود آماده کنیم.

۲۶ ربیع‌الثانی: سالگرد درگذشت سید مجتبی موسوی لاری (۱۴۳۴ق / ۲۰۱۳م)

این اندیشمند معاصر و نویسنده‌ی کتاب اخلاق و تربیت روحی، عمر خود را وقف معرفی اسلام به زبان روز و برای مخاطبان جهانی کرد. او نمونه‌ی زنده‌ای از پیوند خرد و معنویت بود، چنان‌که قرآن می‌فرماید:

«ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ»

«با حکمت و پند نیکو، مردم را به راه پروردگارت دعوت کن.» (نحل: ۱۲۵)

 پیام امروز:

اسلام را با حکمت، زبان روز و مهربانی به دیگران معرفی کنیم.

۲۸ ربیع‌الثانی: سالگرد درگذشت علامه عبدالحسین امینی (۱۳۹۰ق / ۱۹۷۰م)

نویسنده‌ی دانشنامه‌ی بزرگ الغدیر، عمر خود را در راه پژوهش اصیل و وحدت بر پایه‌ی حقیقت سپری کرد. تحقیقات دقیق او درباره‌ی حدیث غدیر نمونه‌ای از صداقت علمی و گفت‌وگوی میان‌مذهبی بود. او در ۱۱ جلد از الغدیر به شرح این حدیث ژرف پیامبر اسلام (ص) (عمدتا با استفاده از منابع اهل تسنن) پرداخت:

پیامبر اسلام (ص): «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ»

«هر کس من مولای او هستم، علی نیز مولای اوست».

 پیام امروز:

بیایید درباره‌ی زندگی، سیره و سخنان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) بیندیشیم و بکوشیم تا زندگی‌های خود را هرچه بیشتر با الگوی والای او هماهنگ سازیم.

۱۷ اکتبر: روز جهانی ریشه‌کنی فقر

این روز، انسان‌ها را به پایان دادن به فقر و بی‌عدالتی فرا می‌خواند. اسلام از آغاز، با احکامی مانند زکات، خمس و صدقه، به ساختن جامعه‌ای بر پایه‌ی همدلی اقتصادی فرمان داده است. قرآن در ستایش اهل انفاق می‌فرماید:

«الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً»

«آنان که اموال خود را شب و روز، پنهان و آشکار، در راه خدا انفاق می‌کنند…» (بقره: ۲۷۴)

 پیام امروز:

بخشنده و خردمند باشید؛ عدالت اجتماعی از مسئولیت فردی آغاز می‌شود.

تأمل پایانی

این سالگردها و مناسبت‌ها در کنار هم، برنامه‌ای منسجم برای رهبران مسلمان و نیز جامعه مسلمانان ترسیم می‌کنند:

دل را پاک کن، با عدالت رهبری کن، با اخلاص عمل کن، با حکمت تعلیم بده، با صداقت بیاموز و با مهربانی ببخش.

هر یک از این عالمان – و نیز ندای جهانی علیه فقر – یادآورند که ایمان، عمل است؛ و عمل، صدای حقیقی ایمان.