درس‌هایی از هفته پیش رو – زندگی اسلامی در جهان امروز

مقدمه

این هفته چندین رخداد مهم از تاریخ اسلام را به همراه دارد که هر کدام درس‌هایی در زمینه رفتار اخلاقی، مسئولیت اجتماعی و رشد معنوی ارائه می‌دهند. تأمل در این مناسبت‌ها به رهبران جامعه، امامان جماعت و مدیران مراکز فرهنگی کمک می‌کند تا مخاطبان خود را توانمند ساخته و آن‌ها را در اتخاذ تصمیمات اخلاقی و زندگی متعادل و با ایمان یاری دهند.

۱۰ ربیع‌الاول – ازدواج پیامبر اکرم (ص) و خدیجه (س)، ۲۵ عام‌الفیل

ازدواج پیامبر و خدیجه الگویی از عشق، رحمت و حمایت متقابل است. این پیوند نشان می‌دهد که ازدواج می‌تواند آرامش و رشد اخلاقی به همراه داشته باشد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

«و از نشانه‌های او این است که برای شما همسرانی از جنس خودتان آفرید تا در کنار آن‌ها آرامش یابید و میان شما مودت و رحمت قرار داد» (سوره روم، آیه ۲۱).

پیام این رویداد: روابط زناشویی سالم و مبتنی بر ایمان را گرامی داشته و در اولویت قرار دهید، زیرا منبع ثبات و آرامش است.

۱۲ ربیع‌الاول – سالروز ولادت پیامبر اکرم (ص) طبق نظر اهل سنت و آغاز هفته وحدت

این روز بسیار مبارک و شروع هفته وحدت بر همبستگی میان مسلمانان پیرو مذاهب مختلف تأکید دارد. امام علی (ع) در این زمینه فرموده اند:

فَإِنَّ يَدَ اَللَّهِ على اَلْجَمَاعَةِ وَ إِيَّاكُمْ وَ اَلْفُرْقَةَ (بحارالانوار، ج ۶۵، ص ۲۸۹)

«دست خدا بر جماعت است؛ از اختلاف پرهیز کنید»

پیام این رویداد: فعالانه برای ایجاد پل‌های ارتباطی میان مسلمانان با مذاهب مختلف تلاش کنید. این وظیفه هر مسلمانی در جامعه امروز است.

۱۲ ربیع‌الاول – هجرت پیامبر (ص) به مدینه در سال ۱ هجری

هجرت پیامبر مکرم اسلام (ص) به مدینه، بنیان‌گذاری جامعه‌ای عادلانه و فراگیر را رقم زد، جایی که افراد از قبایل و مذاهب مختلف تحت اصول عدالت و احترام متقابل متحد شدند. این رویداد تأکید اسلام بر برنامه‌ریزی و ساخت فعالانه جامعه را نشان می‌دهد. یکی از آموزه های پیامبر اکرم (ص) برای تشکیل چنین جامعه ای این بود که:

كُلُّكُمْ رَاعٍ وَ كُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ (منیه المرید، ج ۱، ص ۳۸۱)

«هر یک از شما [در قبال چیزی] مسئول هستید و در قبال آنچه مسئولیتش را بر عهده دارید، بازخواست می‌شوید.»

پیام این رویداد: برای ایجاد جوامع فراگیر، عادلانه و پاسخگو تلاش کنید تا بدین وسیله، همه افراد جامعه محافظت شده و ارزشمند شمرده شوند، همانند جامعه نمونه پیامبر (ص) در مدینه.

۱۲ ربیع‌الاول – آغاز واجب شدن نماز

تثبیت نمازهای روزانه، نظم اخلاقی و معنوی جامعه مسلمانان را شکل داد. نماز وسیله‌ای برای نزدیکی به خدا و ساختن آینده خود است. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ (بقره، ۱۱۰)

«نماز را برپا دارید و زکات بدهید و هر خیر را که برای خود می‌فرستید، نزد خدا خواهید یافت. خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست».

پیام این رویداد: نماز منظم و به موقع را به عنوان یک وظیفه پایدار در میان مشغله‌های بی پایان دنیای مدرن ترویج دهید.

۱۲ ربیع‌الاول – پیروزی بنی‌عباس و پایان حکومت اموی

سقوط امویان درس مهمی در زمینه عدالت بود. فروپاشی حکومت ظالمانه آن‌ها که بر پایه ستم و بی‌توجهی به اصول اسلامی بنا شده بود، نشان داد که ظلم پایدار نیست. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ (هود، ۱۱۳)

«و تكيه بر ظالمان نكنيد كه موجب مي‏شود آتش شما را فرو گيرد و در آن حال جز خدا هيچ ولي و سرپرستي نخواهيد داشت و ياري نمي‏شويد».

پیام این رویداد: به این سوال بیندیشید که: در جهانی که قدرت غالباً فساد می‌آورد، چگونه می‌توان سیاست مداران را پاسخگو نگه داشت تا عدالت حفظ شود و ستمگری رشد نکند؟

۱۲ ربیع‌الاول – آغاز قیام مختار در کوفه

قیام مختار نقطه‌ای تاریخی برای ایستادن در مقابل ظلم با هدف برقرار کردن عدالت است. اسلام ایستادن در راه عدالت و مقابله با ستم را توصیه می‌کند. پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:

مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ لَيْسَ وَرَاءَ ذَلِكَ شَيْءٌ مِنَ اَلْإِيمَانِ (عوالي اللئالی، ج ۱، ص ۴۳۱)

«هر کس از شما بدی ای را ببیند، آن را با دست خود تغییر دهد؛ اگر نتوانست با زبانش و اگر نتوانست با قلبش؛ و پس از آن دیگر چیزی از ایمان باقی نمی ماند».

پیام این رویداد: عدالت را در جوامع خود از طریق روش‌های قانونی و سازنده ترویج دهید.

۱۴ ربیع‌الاول – مرگ یزید بن معاویه

مرگ یزید نشان می دهد که ظالم رفتنی است ولی نکبت و یاد نکبت بار او برای همیشه در حافظه تاریخی ملت ها باقی خواهد ماند.

پیام این رویداد: در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی یکپارچگی تان را حفظ کنید و با بی‌عدالتی مقابله نمایید.

۱۵ ربیع‌الاول – ساخت مسجد قبا

ساخت مسجد قبا تنها برپایی یک بنا نبود؛ بلکه ایجاد نخستین خانه اختصاصی برای عبادت خداوند و نمادی از اجرای فرمان قرآن کریم بود که:

وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا (جن، ۱۸)

«مساجد از آن خداست، پس کسی را همراه خداوند نخوانید».

پیام این رویداد: مساجد را تقویت کرده و آن‌ها را به مراکز زنده برای عبادت و حمایت اجتماعی تبدیل کنید.

۱۶ ربیع‌الاول – اسراء و معراج پیامبر (ص)

اسراء و معراج، سفر معجزه‌آمیز پیامبر مکرم اسلام (ص) است که اهمیت معنوی نماز و ارتقای روحانی را نشان می‌دهد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ (اسراء، ۱)

«منزه است آن که بنده‌اش را شبانه از مسجدالحرام به مسجدالاقصی برد، که پیرامونش را برکت دادیم تا برخی از آیات خود را به او نشان دهیم. او شنوا و بینا است».

پیام این رویداد: از این رخداد الهام بگیرید و تمرینات معنوی و باور خود را به غیب با وجود چالش‌های دنیوی تقویت کنید.

۱۳ شهریور – روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی

در این روز، زندگی ابوریحان بیرونی، دانشمند مسلمان برجسته که ایمان و عقل را به‌خوبی ترکیب کرده بود، گرامی داشته می‌شود. او در ریاضیات، نجوم و تاریخ فعالیتهای شایانی کرد و نمونه ای از توجه به ارزش والای کسب دانش در اسلام است. نخستین آیه قرآن، دستور به خواندن بود:

اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ (علق، ۱)

«بخوان به نام پروردگارت که آفرید»

پیام این رویداد: آموزش و یادگیری مادام‌العمر را در جامعه و خانواده خود ترویج دهید.

۵ سپتامبر – روز جهانی خیریه

این روز سخاوت و کمک به نیازمندان را ترویج می‌کند، که از ارکان اصلی ایمان اسلامی است. اسلام هم انفاق آشکار و هم پنهان را توصیه می‌کند. قرآن کریم در این زمینه به زیبایی می فرماید:

إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئَاتِكُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ (بقره، ۲۷۱)

«اگر صدقات خود را آشکار کنید، خوب است؛ اما اگر آن‌ها را پنهان کنید و به نیازمندان بدهید، برای شما بهتر است و برخی از گناهان شما را می‌زداید و خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است».

پیام این رویداد: به صورت آشکار و پنهان و البته منظم و مستمر، به نیازمندان جامعه و در بین خویشاوندان خود کمک کنید.

۸ سپتامبر – روز جهانی سواد آموزی

این روز اهمیت سواد و یادگیری را به جهانیان یادآوری می‌کند، که از ارزش‌های بنیادین اسلام است. کسب علم عملی مقدس است که به فرد کمک می‌کند جهان و پروردگار جهان را بهتر بشناسد. از این رو است که قرآن کریم می فرماید:

قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ (زمر، ۹)

«بگو آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان عبرت می‌گیرند»

پیام این رویداد: ارتقای سواد و برنامه‌های آموزشی را در خانواده و جوامع خود ترویج دهید تا رشد فردی و اجتماعی توسعه یافته و پایدار شود.