قدرتِ مهربانی پیامبر: درس‌هایی از آیه ۱۵۹ سوره آل‌عمران

مقدمه

در ۲۸ صفر، سالروز رحلت پیامبر اکرم حضرت محمد (صلوات‌الله‌علیه‌وآله) را به سوگ می نشینیم. به همین مناسبت، به آیه ۱۵۹ سوره مبارکه آل‌عمران می‌پردازیم؛ جایی که خداوند متعال مهربانی کم‌نظیر، گذشت و مشورت‌پذیری پیامبر را توصیف می‌کند:

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ ﴿آل عمران، ۱۵۹﴾

«به سبب رحمتى از جانب خدا با آنان نرمخو شدى؛ و اگر تندخو و سخت‌دل بودى، قطعاً از پیرامونت پراکنده می‌شدند. پس از آنان درگذر، و براى آنان آمرزش بخواه، و در کار با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتى، بر خدا توکل نما که همانا خداوند توکل‌کنندگان را دوست دارد.»

پیام‌های تربیتی آیه برای نوجوانان و جوانان

• مهربانی، دوستی می آورد

در مدرسه و فعالیتهای اجتماعی ای که دارید، مهربانی بیشتر از تندی و غرور، دیگران را به شما به عنوان یک نوجوان مسلمان جذب می‌کند.

چالش: این هفته یک واکنش تند را با پاسخی آرام و مهربان جایگزین کنید، حتی اگر احساس کردید که حرف طرف مقابل تان درست نیست.

• زود ببخشید

کینه، شما را منزوی می‌کند؛ اما بخشش سریع، قلبتان را سبک و روابطتان با دیگران را سالم نگه می‌دارد.

چالش: یکی از ناراحتی هایی که از اعضای خانواده تان دارید را به یاد بیاورید. حالا از ته قلب تان، او را ببخشید.

• لحن تان در فضای مجازی را کنترل کنید

در عصر شبکه‌های اجتماعی، مهربانی در کلام آنلاین همانقدر اهمیت دارد که در گفت‌وگوی رو در رو.

چالش: سه پست یا نظر آخر خود را مرور کنید و اگر لحنی تند دارد، آنها را اصلاح کنید.

• بعد از تلاش، به خدا توکل کنید

در درس و تصمیمات زندگی نهایت تلاش را بکنید، سپس نتیجه را به خدا بسپارید.

چالش: بعد از آمادگی برای آزمون یا کار بعدی، یک دعای صادقانه بخوانید و نتیجه را به خدا واگذار کنید.

پیام‌های تربیتی آیه برای والدین

• والدگری همراه با مهربانی، قلب فرزندان تان را در اختیار شما قرار می دهد

کودکان به رفتار گرم و مهربانانه بهتر از فرمان‌های خشک پاسخ می‌دهند.

چالش: این هفته یک توبیخ را با گفت‌وگوی آرام و توضیح، جایگزین کنید.

• بخشیدن را در خانه الگو کنید

به فرزندان نشان دهید که می‌توان اعضای خانواده را بخشید و کینه از آنها به دل نگرفت.

چالش: برای فرزندانتان مثالی از زمانی که کسی را بخشیده‌اید تعریف کنید.

• در فشارها آرامش را نشان دهید

وقتی اوضاع طبق برنامه پیش نمی‌رود، آرامش شما آموزنده‌تر از کلماتتان است. آرامش در مواقع آرام، هنر نیست. آرامش در مواقع سختی هنر است.

چالش: هنگام بروز یک مشکل خانوادگی، با لحن آرام و تمرکز بر راه‌حل صحبت کنید.

• درباره تربیت فرزندان تان، به خدا توکل کنید

تمام تلاش خود را برای تربیت فرزندانی دین دار و خداباور بکنید، اما تاثیرگذاری تلاشهای تان را از خداوند بخواهید و آنها را به هدایت الهی بسپارید.

چالش: هر شب با یک دعای کوتاه، فرزندانتان را به خدا بسپارید.

• برای فرزندان دعا و طلب آمرزش کنید

دعای مداوم و طلب مغفرت برای فرزندان، رحمت الهی را به زندگی آنان دعوت می‌کند، همان کاری که پیامبر در حق امت شان انجام می دادند.

چالش: بعد از هر نماز یک دقیقه برای هدایت و ایمان فرزندانتان دعا کنید.

پیام‌های تربیتی آیه برای امامان جماعت و روحانیون

• رفتارهای تند و سخت‌دلانه را تأیید نکنید

حمایت یا عادی جلوه دادن خشونت و بی‌مهری، مردم را از دین دور می‌کند.

چالش: در رسیدگی به یک مسئله اجتماعی، بر اهمیت مهربانی و احترام حتی در اختلافات تأکید کنید.

• با نرمخویی، رهبری کنید

نرمخویی، مردم را به مسجد جذب و جامعه را متحد می‌کند.

چالش: این جمعه هر نمازگزار را با لبخند گرم و نام خودش خوش‌آمد بگویید.

• بخشش را در حل اختلافات ترویج کنید

نمازگذاران تان را به بخشیدن همدیگر و دعا کردن برای همدیگر دعوت کنید.

چالش: این هفته یک اختلاف کوچک را در محله خود با محوریت رحمت و بخشش و به استناد این آیه شریفه حل کنید.

• مشورت را به عادت تبدیل کنید

پیش از تصمیمات مهم، نظر گروه‌های متنوع مانند جوانان، بانوان و ریش سفیدان را جویا شوید.

چالش: یک فرم بازخورد کوتاه طراحی کنید و از مردم برای یک برنامه پیش‌رو نظر بگیرید.

• در بحران‌ها الگو باشید

آرامش و توکل شما در بحران‌ها، می‌تواند الهام‌بخش کل جامعه باشد.

چالش: داستانی واقعی از خود یا دیگران درباره توکل به خدا پس از یک تصمیم دشوار را برای نمازگذاران تان بازگو کنید.